Mini emotiewijzer

Gedrag is communicatie. In de dagelijkse zorgpraktijk krijgen hulpverleners vaak te maken met bewoners of cliënten die zich verward, apathisch of zelfs agressief gedragen. Wat moet je dan doen? Wat zie je precies? Wat doe je beter niet?

Daarom ontwikkelde Expertisecentrum Kantel de Mini Emotiewijzer: een handige, overzichtelijke tool in A6-formaat die zorgverleners helpt om snel, doordacht én met empathie te reageren op vier veelvoorkomende gedragssituaties bij mensen met dementie of andere kwetsbaarheden.

Gedrag begint bij emotie

Bij mensen met dementie verandert de manier waarop de hersenen prikkels verwerken. Ze verliezen cognitieve functies zoals plannen, oriënteren, of logisch redeneren. Maar één functie blijft opvallend lang bewaard: emotionele beleving.
De gevoelens van angst, onrust, eenzaamheid of juist vreugde blijven diep verankerd. Zelfs als de woorden ontbreken, blijft het lichaam spreken via gedrag: een frons, een schreeuw, een hand die je grijpt, of juist een blik van opluchting.

Emotioneel gedrag is dus geen 'probleemgedrag'. Het is een vorm van overleven in een wereld die steeds moeilijker te begrijpen valt.

Daarom is het herkennen en interpreteren van die emoties cruciaal. En precies daar biedt de Mini Emotiewijzer hulp.

Waarom deze emotiewijzer?

In plaats van direct te 'corrigeren' of te 'sussen', helpt de Mini Emotiewijzer zorgverleners om eerst te observeren, correct te benoemen en vervolgens gepast te reageren.
Zo maken we de weg vrij voor begrip, professionele nabijheid en gerichte actie – afgestemd op wat iemand op dat moment écht nodig heeft.

Wat vind je terug in de Emotiewijzer?

De Mini Emotiewijzer is opgebouwd rond vier gedragssituaties die in de praktijk vaak voorkomen:

1. Verward gedrag

2. Apathisch gedrag

3. Agressief gedrag

4. Gewenst gedrag

Per gedragssituatie krijg je:

• Een korte beschrijving van wat je ziet

• Inzichten in de onderliggende emotie

• Suggesties voor do's & don'ts

• Een kernzin of quote die richting geeft

• Een koppeling met het SHOW-model (Situatie – Handeling – Oorzaak – Werkplan)

Hoe gebruik je de Mini Emotiewijzer?

• Tijdens teamoverleg: leg een exemplaar op tafel en gebruik hem als startpunt voor reflectie.

• Als observatiehulp: houd de wijzer bij de hand tijdens moeilijke momenten.

• Bij opleiding of coaching: ideaal als instap naar het SHOW-model.

• Als geheugensteun op de werkvloer: het A6-formaat past perfect in je zorgmap of jaszak.

Emotie is het vertrekpunt van zorg

"Achter elk gedrag zit een reden. Zoek niet naar controle, maar naar connectie."

Deze quote staat centraal in ons denken en handelen. Want gedrag is de zichtbare bovenlaag, maar daaronder ligt de emotionele nood.
Een persoon met dementie kan niet altijd uitleggen wat hij voelt. Maar hij voelt wél – en vaak intenser dan we denken. Wanneer we leren om emoties eerst te erkennen in plaats van te corrigeren, ontstaat er ruimte voor verbinding, vertrouwen en rust.

Voor wie is de Emotiewijzer bedoeld?

Voor zorgverleners, studenten, mantelzorgers, coaches en iedereen die met mensen werkt in kwetsbare situaties: in woonzorgcentra, thuiszorg, ziekenhuizen, voorzieningen voor mensen met een beperking of psychiatrie.

 Bestellen of gebruiken in jouw organisatie?

Wil je de Mini Emotiewijzer graag inzetten in jouw team, tijdens een opleiding of overlegmoment? Dat kan! Klik hier om deze te bestellen.

🤝 Samen kantelen we het perspectief

De Mini Emotiewijzer is klein van formaat, maar groot in impact. Want wie gedrag leert lezen als emotie, leert zorg verlenen met diepgang, respect en warmte.

Expertisecentrum Kantel – Praktische kennis met hart en hoofd.